Küresel ekonomi zor durumdayken Türkiye bu girdaptan nasıl çıkar? İşte Ekonomist Erdal Özel hem Türkiye’nin ne yapması gerektiğini hem de vatandaşın nasıl önlem alması gerektiğini anlattı.
Fiyatların bu kadar yükselmesinin sebebi ne?
Fiyatlarda gerçekleşen yükselişin tek bir sebebi yok. Hem küresel ekonomide hem de ülkemizde fiyat yükselişlerinin birkaç sebebi olduğunu söyleyebiliriz.
Temelde özellikle pandemi sürecinde yaşanan aksaklıklar yani tedarik zincirindeki kırılmalar, yetersiz üretim sonucu arz sıkıntıları diyebiliriz ancak dünyanın karşı karşıya kaldığı en önemli sorun sadece bu diyemeyiz. Enflasyon kelime olarak fiyatlar genel seviyesindeki artış olarak tanımlansa da türleri var. Ne yazık ki az önce bahsettiğimiz sorun arz ve talep ile alakalı kısım. Buna bir de ABD'nin ve gelişmiş diğer ülkelerin pandemi sürecinde uyguladıkları parasal genişleme politikalarını ekleyince pandemi bitiminde hem yetersiz arz ile hem de normalden fazla artan talep ile karşılaştık.
Ayrıca yaşanan enerji krizi ve bağlı olarak artan üretim maliyetlerini de eklemekte fayda var. İmalat ve sanayi sektörlerindeki üretim maliyeti artışı, lojistik maliyetleri derken enflasyon dünya ülkeleri için büyük bir kriz haline geldi.
Konut sektöründe yaşananları da unutmamak gerekiyor. Enflasyonun altındaki faiz ortamı, resesyon risklerinden dolayı yaşanan riskler ve enflasyon sebebi ile azalan alım gücü ve azalan şirket karları yatırımcının finansal piyasalardan çıkarak daha somut yatırım araçlarına yönelmesine sebep oldu. Bu da artan talep ile birlikte yükselen konut fiyatlarını doğal olarak da barınma sorunlarını yanında getirdi. Üzülerek söylüyorum, küresel ekonomi çok uzun yıllardır böyle büyük bir kriz görmedi. Bir yanda enerji krizi, bir yanda barınma ve gıda krizi…
Tabi birde Rusya-Ukrayna Savaşı ile gerilen dünya...
Ülkemizde durum bu konuların üzerine eklenen kur şokları ile çoğu ülkeden biraz daha fazla yaşanıp hissedilir halde.
İhracatın artmasına rağmen paralel şekilde artan ithalatın etkisi, savaş ve pandemi süreçlerinde etkilenen turizm ve tabi önümüzdeki yıl gerçekleşecek secimler...
Ekonomi ne zaman düzelir?
Küresel ekonomilerin düzelmesi için öncelikle güven ortamının tesis edilmesi gerekiyor. Merkez bankalarının piyasa müdahalelerinin daha kısıtlı olması (parasal genişleme ve sıkılaştırılmış para politikalarının etkisini yasadığımız bir gerçek)
Aslında kısaca belirtmenin zor olduğu bir soru. Sanırım dünyanın bu sorunu aşması için çok organize ve iyi niyetli olunması gerekiyor.
Ülkemizde ise bu süreç kisa vadeli çözümler ile olmayacak. Bunu hepimiz yasayıp görüyoruz. Orta ve uzun vadeli eylem planları yapılmalı. Yapısal reformlar (eğitimden adalete...) yapılmalı. Faiz yükünden hazinenin artık kurtulması gerekiyor. Kısa vadeli borçlarımız çok yüksek ve borcun borçla kapanması bu sureci daha da çıkmaza götürüyor.
Fosil enerji konusunda ithalatçı ülke isek yeşil enerjiye yoğunlaşmalı yatırımlarımız bu yöne çevirmeliyiz. Buda orta ve uzun vadeli eylem planlarından en önemlisi bence.
İnsanlar bu tar kriz durumlarında kendilerini nasıl koruyabilir?
İnsanların yüksek enflasyon ortamlarına tabi yapması gereken şey paralarının değerini korumaktır. Gelir sabit ama giderler sürekli artıyorsa fakirlik hatta sefalet kaçınılmaz sondur. Giderleri mümkün olduğunca kısıp gelir arttırıcı önlemler almak gerekiyor. Burada yatırımcı olan kişiler ile tüketen kesimi ayırmak gerekiyor. Yatırımcı ya dolarizasyona gidiyor ya da konut alimi yaparak kendisini bir şekilde koruyor. Vatandaş için durum çok zor. Buradan tavsiye vermek de açıkçası benim için zor. Bu süreç sona ermez ise güvenli ortamın tamamen yok olduğu bir dünyada yaşamaya çalışıyor olabiliriz. İhtiyaç bakış açısına göre değişse de ülkemizde yapılan yatırımların hiçbirisinin gereksiz olduğunu düşünmüyorum ancak fonlanma yöntemleri ve zamanlama olarak tartışılabilir.
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 34 | 30 | 1 | 3 | 80 | 21 | 93 | +59 |
2 | Fenerbahçe | 34 | 28 | 1 | 5 | 89 | 31 | 89 | +58 |
3 | Trabzonspor | 33 | 17 | 12 | 4 | 56 | 43 | 55 | +13 |
4 | Başakşehir FK | 34 | 15 | 12 | 7 | 46 | 39 | 52 | +7 |
5 | Beşiktaş | 34 | 15 | 13 | 6 | 45 | 40 | 51 | +5 |
6 | Kasımpaşa | 34 | 14 | 13 | 7 | 56 | 59 | 49 | -3 |
7 | Sivasspor | 34 | 12 | 10 | 12 | 41 | 45 | 48 | -4 |
8 | Çaykur Rizespor | 33 | 14 | 13 | 6 | 43 | 49 | 48 | -6 |
9 | Antalyaspor | 33 | 11 | 10 | 12 | 38 | 38 | 45 | 0 |
10 | Alanyaspor | 33 | 11 | 10 | 12 | 43 | 46 | 45 | -3 |
11 | Adana Demirspor | 34 | 9 | 11 | 14 | 49 | 47 | 41 | +2 |
12 | Samsunspor | 34 | 10 | 15 | 9 | 37 | 44 | 39 | -7 |
13 | MKE Ankaragücü | 33 | 8 | 12 | 13 | 40 | 43 | 37 | -3 |
14 | Kayserispor | 33 | 10 | 13 | 10 | 37 | 47 | 37 | -10 |
15 | Konyaspor | 34 | 8 | 14 | 12 | 34 | 48 | 36 | -14 |
16 | Gaziantep FK | 33 | 9 | 17 | 7 | 37 | 50 | 34 | -13 |
17 | Fatih Karagümrük | 33 | 8 | 16 | 9 | 37 | 42 | 33 | -5 |
18 | Hatayspor | 34 | 7 | 15 | 12 | 38 | 48 | 33 | -10 |
19 | Pendikspor | 33 | 7 | 17 | 9 | 37 | 68 | 30 | -31 |
20 | İstanbulspor | 33 | 4 | 22 | 7 | 26 | 61 | 16 | -35 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 31 | 22 | 6 | 3 | 70 | 27 | 69 | +43 |
2 | Göztepe | 31 | 19 | 6 | 6 | 54 | 19 | 63 | +35 |
3 | Çorum FK | 31 | 16 | 8 | 7 | 52 | 31 | 55 | +21 |
4 | Sakaryaspor | 31 | 15 | 7 | 9 | 45 | 31 | 54 | +14 |
5 | Bodrumspor | 31 | 14 | 7 | 10 | 39 | 21 | 52 | +18 |
6 | Kocaelispor | 31 | 15 | 9 | 7 | 45 | 35 | 52 | +10 |
7 | Bandırmaspor | 31 | 12 | 8 | 11 | 46 | 27 | 47 | +19 |
8 | Gençlerbirliği | 31 | 12 | 8 | 11 | 37 | 30 | 47 | +7 |
9 | Boluspor | 31 | 13 | 10 | 8 | 28 | 32 | 47 | -4 |
10 | Erzurumspor FK | 31 | 11 | 9 | 11 | 28 | 27 | 41 | +1 |
11 | Ümraniyespor | 31 | 10 | 14 | 7 | 34 | 42 | 37 | -8 |
12 | Manisa FK | 31 | 8 | 11 | 12 | 38 | 37 | 36 | +1 |
13 | Keçiörengücü | 31 | 9 | 13 | 9 | 28 | 38 | 36 | -10 |
14 | Şanlıurfaspor | 31 | 8 | 13 | 10 | 28 | 33 | 34 | -5 |
15 | Tuzlaspor | 31 | 8 | 14 | 9 | 32 | 46 | 33 | -14 |
16 | Adanaspor | 31 | 9 | 17 | 5 | 24 | 44 | 32 | -20 |
17 | Altay | 31 | 5 | 23 | 3 | 14 | 70 | 15 | -56 |
18 | Giresunspor | 31 | 2 | 25 | 4 | 13 | 65 | 7 | -52 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 34 | 24 | 5 | 5 | 76 | 29 | 77 | +47 |
2 | Van Spor FK | 34 | 23 | 5 | 6 | 57 | 33 | 75 | +24 |
3 | Bucaspor 1928 | 34 | 20 | 5 | 9 | 51 | 24 | 69 | +27 |
4 | 1461 Trabzon FK | 34 | 19 | 6 | 9 | 64 | 35 | 66 | +29 |
5 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 34 | 16 | 8 | 10 | 47 | 29 | 58 | +18 |
6 | Ankaraspor | 34 | 15 | 8 | 11 | 42 | 32 | 56 | +10 |
7 | Karacabey Belediye Spor | 34 | 13 | 10 | 11 | 40 | 32 | 50 | +8 |
8 | Ankara Demirspor | 34 | 14 | 15 | 5 | 37 | 38 | 47 | -1 |
9 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 34 | 13 | 14 | 7 | 42 | 36 | 46 | +6 |
10 | Kırklarelispor | 35 | 11 | 13 | 11 | 32 | 38 | 44 | -6 |
11 | Diyarbekir Spor | 34 | 11 | 14 | 9 | 36 | 37 | 42 | -1 |
12 | Altınordu | 34 | 10 | 13 | 11 | 40 | 34 | 41 | +6 |
13 | Hes İlaç Afyonspor | 34 | 10 | 13 | 11 | 24 | 34 | 41 | -10 |
14 | Serik Belediyespor | 34 | 10 | 14 | 10 | 29 | 37 | 40 | -8 |
15 | Nazilli Belediyespor | 35 | 11 | 16 | 8 | 38 | 57 | 38 | -19 |
16 | Zonguldak Kömürspor | 34 | 9 | 17 | 8 | 35 | 54 | 32 | -19 |
17 | Kırşehir Futbol SK | 34 | 5 | 21 | 8 | 32 | 68 | 23 | -36 |
18 | Bursaspor | 34 | 5 | 21 | 8 | 24 | 62 | 20 | -38 |
19 | Adıyaman FK | 34 | 3 | 24 | 7 | 24 | 61 | 16 | -37 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Kepezspor FAŞ | 28 | 22 | 2 | 4 | 67 | 18 | 70 | +49 |
2 | Aliağa Futbol A.Ş. | 28 | 19 | 0 | 9 | 60 | 18 | 66 | +42 |
3 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 28 | 15 | 6 | 7 | 40 | 25 | 52 | +15 |
4 | 52 Orduspor FK | 28 | 14 | 7 | 7 | 40 | 28 | 49 | +12 |
5 | İnegöl Kafkas GK | 28 | 13 | 7 | 8 | 37 | 30 | 47 | +7 |
6 | Edirnespor | 28 | 13 | 10 | 5 | 45 | 28 | 44 | +17 |
7 | Mardin 1969 Spor | 28 | 12 | 11 | 5 | 40 | 34 | 41 | +6 |
8 | K.Çekmece Sinopspor | 28 | 10 | 10 | 8 | 41 | 31 | 38 | +10 |
9 | Karabük İdmanyurdu Spor | 28 | 10 | 13 | 5 | 27 | 44 | 35 | -17 |
10 | Artvin Hopaspor | 28 | 9 | 12 | 7 | 33 | 29 | 34 | +4 |
11 | Talasgücü Belediyespor | 28 | 10 | 14 | 4 | 34 | 45 | 34 | -11 |
12 | Kırıkkalegücü FK | 28 | 8 | 15 | 5 | 31 | 42 | 29 | -11 |
13 | Gümüşhanespor | 28 | 4 | 14 | 10 | 25 | 49 | 22 | -24 |
14 | Malatya Arguvanspor | 28 | 3 | 21 | 4 | 21 | 57 | 13 | -36 |
15 | Tarsus İdman Yurdu | 28 | 2 | 22 | 4 | 20 | 83 | 10 | -63 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
28/04/2024 | Alanyaspor | vs | İstanbulspor |
28/04/2024 | Pendikspor | vs | Kayserispor |
28/04/2024 | Çaykur Rizespor | vs | MKE Ankaragücü |
28/04/2024 | Trabzonspor | vs | Gaziantep FK |
29/04/2024 | Fatih Karagümrük | vs | Antalyaspor |
03/05/2024 | Beşiktaş | vs | Çaykur Rizespor |
03/05/2024 | MKE Ankaragücü | vs | Alanyaspor |
04/05/2024 | İstanbulspor | vs | Adana Demirspor |
04/05/2024 | Kayserispor | vs | Fatih Karagümrük |
04/05/2024 | Samsunspor | vs | Trabzonspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
28/04/2024 | Adanaspor | vs | Manisa FK |
28/04/2024 | Boluspor | vs | Altay |
28/04/2024 | Erzurumspor FK | vs | Çorum FK |
28/04/2024 | Giresunspor | vs | Sakaryaspor |
28/04/2024 | Göztepe | vs | Gençlerbirliği |
28/04/2024 | Keçiörengücü | vs | Ümraniyespor |
28/04/2024 | Kocaelispor | vs | Bandırmaspor |
28/04/2024 | Şanlıurfaspor | vs | Eyüpspor |
28/04/2024 | Tuzlaspor | vs | Bodrum FK |
05/05/2024 | Bodrum FK - Kocaelispor | Kocaelispor ligde deplasmandaki son 6 maçında hiç kazanamadı | Bodrum FK yenilmez |
05/05/2024 | Çorum FK - Şanlıurfaspor | Çorum FK ligdeki son 8 maçında hiç kaybetmedi | Çorum FK yenilmez |
05/05/2024 | Gençlerbirliği - Giresunspor | Giresunspor ligdeki son 20 maçında hiç kazanamadı | Gençlerbirliği yenilmez |
05/05/2024 | Altay - Adanaspor | Altay ligdeki son 7 maçını kaybetti | Adanaspor kazanır |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
28/04/2024 | Ankaraspor | vs | Nazilli Belediyespor |
28/04/2024 | Esenler Erokspor | vs | Adıyaman FK |
28/04/2024 | Hes İlaç Afyonspor | vs | Bucaspor 1928 |
28/04/2024 | Karacabey Belediye Spor | vs | Altınordu |
28/04/2024 | Van Spor FK | vs | Ankara Demirspor |
28/04/2024 | Yeni Mersin İdman Yurdu | vs | Beyoğlu Yeniçarşıspor |
28/04/2024 | Zonguldak Kömürspor | vs | Kırşehir Futbol SK |
28/04/2024 | 1461 Trabzon FK | vs | Serik Belediyespor |
30/04/2024 | Diyarbekir Spor | vs | Bursaspor |
28/04/2024 | Ankaraspor - Nazilli Belediyespor | Ankaraspor ligde evindeki son 17 maçında hiç kaybetmedi | Ankaraspor yenilmez |
30/04/2024 | Diyarbekir Spor - Bursaspor | Bursaspor ligdeki son 5 maçını kaybetti | Diyarbekir Spor kazanır |
30/04/2024 | Diyarbekir Spor - Bursaspor | Diyarbekir Spor ligdeki son 9 maçında hiç kazanamadı | Bursaspor yenilmez |
04/05/2024 | Altınordu - Ankaraspor | Altınordu ligde evindeki son 7 maçında hiç kaybetmedi | Altınordu yenilmez |
04/05/2024 | Bucaspor 1928 - Diyarbekir Spor | Diyarbekir Spor ligdeki son 9 maçında hiç kazanamadı | Bucaspor 1928 yenilmez |
04/05/2024 | Adıyaman FK - Hes İlaç Afyonspor | Adıyaman FK ligdeki son 19 maçında hiç kazanamadı | Hes İlaç Afyonspor yenilmez |
04/05/2024 | Kırşehir Futbol SK - 1461 Trabzon FK | Kırşehir Futbol SK ligdeki son 8 maçında hiç kazanamadı | 1461 Trabzon FK yenilmez |
04/05/2024 | Bursaspor - Van Spor FK | Bursaspor ligde evindeki son 12 maçında hiç kazanamadı | Van Spor FK yenilmez |
04/05/2024 | Beyoğlu Yeniçarşıspor - Karacabey Belediye Spor | Karacabey Belediye Spor ligdeki son 6 maçında hiç kaybetmedi | Karacabey Belediye Spor yenilmez |
04/05/2024 | Bursaspor - Van Spor FK | Van Spor FK ligdeki son 8 maçında hiç kaybetmedi | Van Spor FK yenilmez |
04/05/2024 | Altınordu - Ankaraspor | Ankaraspor ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı | Altınordu yenilmez |
04/05/2024 | Kırşehir Futbol SK - 1461 Trabzon FK | 1461 Trabzon FK ligdeki son 8 maçında hiç kaybetmedi | 1461 Trabzon FK yenilmez |
04/05/2024 | Kırklarelispor - Zonguldak Kömürspor | Zonguldak Kömürspor ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı | Kırklarelispor yenilmez |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
27/04/2024 | Malatya Arguvanspor | 3 - 4 | Talasgücü Belediyespor |
27/04/2024 | Gümüşhanespor | 2 - 4 | Kepezspor FAŞ |
27/04/2024 | Artvin Hopaspor | 0 - 1 | 52 Orduspor FK |
27/04/2024 | Mardin 1969 Spor | 4 - 2 | İnegöl Kafkas GK |
27/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu | 1 - 1 | Karabük İdmanyurdu Spor |
27/04/2024 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 1 - 0 | Edirnespor |
27/04/2024 | Aliağa Futbol A.Ş. | 6 - 3 | Kırıkkalegücü FK |