Hiç unutmam, çocukluk arkadaşım Ebru Şahin’le çok eğlendiğim bir Hıdırellez gecesiydi...

Gül ağacının altına istediklerimizin küçük bir modelini yapıp, dileklerimizi kırmızı kurdeleye bağlayarak gül ağacına asıp, yaktığımız ateşin üstünden atlamıştık; Hızır'ın bizlere yardım edeceğine inancıyla... Geçmişte tecrübe ettiğim, keyifli güzel bir Hıdırellez gecesiydi.

Baharın gelişini simgeleyen Hıdırellez günü, ülkemizde 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanır. Hıdırellez; Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan gün, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas'ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülür ve  kutlanır.

Pekiyi Hıdrellez nasıl ortaya çıkmıştır?

Hızır ve Hıdırellezin kökeni hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Bunlardan bazıları Hıdırellezin Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine, bazılarının ise İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu yönündedir. Farklı zamanlarda, farklı isimler altında kutlansa da Hıdırellez motiflerine pek çok yerde rastlamak mümkün. Baharın gelişi ve doğanın canlanması insanlar tarafından bayramlarla kutlanması gereken bir durum olarak algılanmıştır. Böylece bir bahar bayramı olan Hıdırellez, evrensel bir nitelik kazanmıştır. İlk çağlardan itibaren Mezopotamya, Anadolu, Kafkasya, Azerbaycan, İran, Kırım, Trakya, Balkanlar ve hatta bütün Doğu Akdeniz ülkelerinde bahar ya da yazın gelişiyle belli başlı doğasal döngüler için çeşitli kutlamalar yapıldığı bilinmektedir.

Hıdrellez ana teması; insanların bir arada olması, birlik ve beraberliğin güçlenmesi, üzüntüde ve sevinçte birlik olma adına önem taşımaktadır. Hıdırellez kutlamaları aynı zamanda insanların kültür birliktelikleriyle aynı coğrafyada yaşamanın getirdiği farklı kültürlerin bir arada hareket edebilme özelliğini de taşımalıdır.

Halk arasında Hızır’ın sahip olduğuna inanılan vasıflar, insanlara şifa, sağlık, uğur getirdiği tabiattaki diriliş, uyanış ve canlılığın insana yansıması şeklinde ortaya çıkmaktadır. İslamiyet öncesi ise “Gök Sakallı, Ak Sakallı Kocalar” gibi medet umulan, yardım istenen, akıl danışılan, kılavuzluk etmesi beklenen, barış, mutluluk, sağlık, refah getirdiğine inanılan bir kurtarıcı güç olarak düşünülmektedir.

Hıdırellez kutlamaları genel olarak ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatır yanında yapılmaktadır. Bu gibi yerlere bu nedenle Hıdırlık denilmektedir. Belli ritüeller (ayin) yapılarak dileklerin kabul olunacağına inanılmaktadır. Hıdırellezin duası bile bulunmaktadır.

Hıdırellez gecesi Hızır’ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyiz ve bereket vereceği inancıyla çeşitli uygulamalar yapılır. Yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır. Ev, araba isteyenler, Hıdırellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini yaparlarsa Hızır’ın kendilerine yardım edeceğine inanırlar. Aynı zamanda dileklerini kırmızı kurdeleye bağlayıp gül ağacına asarlar. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesini beklerler. Bazı kimseler de ateş yakıp, etrafında toplanır. Ondan sonra yaktıkları ateşin üstünden atlayarak şans ve sağlık dilenir.

Hıdırellezde baht açma törenleri de oldukça yaygın olarak uygulanan geleneklerimizdendir.

Hatırlatma! Yine Ahırkapı’da Hıdırellez

Bir zamanların Hıdırellez’lerini özlemle anarken bu yıl Ahırkapı’da kutlama yapılacağını öğrendim. 2000’den itibaren devam eden Hıdırellez kutlamaları 2011’de semt artık kalabalığı kaldıramadığı için biletli yapılmak istenmiş, gelen tepkiler üzerine iptal olmuştu. Sonra yine devam etmesi denense de bombalı saldırılar, pandemi derken bir türlü huzura eremediğimiz için pek mümkün olmamıştı. Ahırkapı Müzisyenler Derneği tarafından düzenlenen kutlama bugün saat 19.00’da Ayasofya Cami önündeki buluşmayla başlayacak ve Ahırkapı’ya yürünecek. Mahalle halkının katkılarıyla, ücretsiz olarak düzenlenen etkinliğe gelenler ihtiyaçlarını dayanışma için mahalle esnafından karşılayacak.

Hıdırellez, yeniden uyanış, her baharda yeni bir başlangıçtır. Ben de bugünün ritüeli olarak gül ağacı altında yeni başlangıçlara dair dileklerimi tutacağım. Baharınızın gül ağacı gibi bereketli ve güzel, ömrünüzün her gününün baharlar gibi yeni başlangıçlara vesile olmasını dilerim.

Hıdırellez 5 Mayıs Perşembe akşamı başlayacak, 6 mayıs Cuma ikindi ezanı itibarıyla sona erecek.

- Dileğinizi bağladığınız gül gibi yüzünüz gülsün. Hıdırellez bayramınız kutlu olsun.

Baharın gelişi beraberinde bedenlerimize sağlık, evlerimize de bolluk, bereket getirip yeni başlangıçlara ve umutlara vesile olsun, tüm dua ve dileklerimiz kabul olsun.

SUNA ANAÇ